Prisca Visser is een fotograaf met een voorliefde voor het buitenleven en de natuur. Voor de Biesboschlinie gaat zij regelmatig op pad om verhalen vast te leggen. Dit keer krijgt ze een rondleiding door de Struikwaard van beheerder Kelly van Brabants Landschap.
De lucht trilt en zindert boven het water van de grote poel die we passeren. Ondanks dat het nog vroeg is, voel ik al dat het een warme dag gaat worden. Enkele zwaluwen scheren rakelings over onze hoofden. Voor me hoor ik de zompige voetstappen van beheerder Kelly. Haar hond Marly is enthousiast dat ze mee mag en springt ongeduldig om ons heen. We zijn met zijn drieën op pad in de Struikwaard, een natuurgebied langs de Afgedamde Maas. Kelly is beheerder (een soort boswachter) van Brabants Landschap en neemt mij vandaag op sleeptouw om me alles te vertellen over dit gebied.
Om hier te komen, hebben we onze vervoermiddelen achtergelaten en zijn we te voet over de dijk gegaan. Dacht ik dat de Struikwaard alleen bestond uit het moerasachtige gedeelte langs de rivier, dan had ik dat goed mis. "Deze dijk is pas in 1995 aangelegd", vertelt Kelly. "Het binnendijkse gedeelte van de Struikwaard bestond voorheen uit akkers en weilanden". Tegenwoordig ziet dat er heel anders uit. "Altenatuur heeft ervoor gezorgd dat de Struikwaard toentertijd is ontwikkeld. Zij zijn nog steeds erg betrokken".
Vanaf de hoge positie op de dijk heb je een goed overzicht. Waar voorheen uitgestrekte weilanden waren, zijn nu kleine velden die worden doorkruist door lange hagen. Het buitendijkse gedeelte waar we lopen bestaat uit twee grote poelen die omringd worden door bomen en dicht struikgewas. Hier is bewust rekening gehouden met hoge waterstanden van de Beneden Merwede. Het water kan binnenstromen en het gebied tot aan de voet van de dijk onder water zetten. Een dier dat daar flink van profiteert is de bever. We zien hem niet vandaag, maar treffen wel knaagsporen aan op een enorme omgevallen wilg.
Dat de natuur hier vrij spel heeft, is te zien aan de vele libellen die laag voorbij vliegen. Soms blijft er eentje zitten op de lila bloemen van de watermunt. "Wat valt er hier te doen voor een beheerder?" vraag ik Kelly. "Regelmatig maken we hier onze rondes", legt ze uit. "We zorgen dat de paden gemaaid blijven voor wandelaars. Een kudde koeien zorgt voor verdere begrazing van de open stukken. Hekwerken worden gecontroleerd, na een storm is het belangrijk om te controleren op omgevallen bomen". Bij de laatste poel houden we stil. Aan de andere oever zien we een lage wal met ronde gaten. Turend door haar verrekijker valt ze even stil. "Deze wand is gemaakt om nestgelegenheid te bieden aan de oeverzwaluw. De ijsvogel zien we hier ook regelmatig". Vandaag hebben we het geluk niet aan onze zijde en moeten we genoegen nemen met futen en waterhoentjes.
We klimmen de dijk weer op, Marly kwispelend voorop. Vanaf dit hoge punt heb je een uitstekend uitzicht over het gedeelte van de Struikwaard dat binnen de dijk ligt. "Sinds het onder ons beheer valt, doen we ons uiterste best om hier meer diversiteit te krijgen", zegt Kelly. Er is een groot project geweest om de patrijs te monitoren. Patrijzen zijn een goede afspiegeling van de diversiteit in de natuur. Gaat het goed met ze, dan is er genoeg te eten en zijn er genoeg schuilplaatsen te vinden voor andere dieren. De oneindige akkers zijn weg, opgesplitst in kleine weilandjes die worden omzoomd door hoge hagen. Deze hagen zijn zo aangeplant dat ze door de seizoenen heen een voedselbron zijn voor vogels en andere dieren. Eenmaal dichterbij zie ik de donkerrode bessen van de meidoorn glanzen tussen de bladeren. Ook de lijsterbes en Gelderse roos hangen vol met voedzame trossen bessen. Er staan rozen tussen die straks zorgen voor bottels waar de muizen dol op zijn. Boven ons horen we de roep van een buizerd. Zo zie je in een kort tijdsbestek het belang al in van de voedselketen.
Het uitdenken en laten uitvoeren van de indeling van zo'n gebied als de Struikwaard behoort ook tot de taken van een beheerder. Daarbij komen veel overleggen kijken met andere partijen. Naast dat ze regelmatig in het veld te vinden is, spendeert Kelly ook uurtjes op kantoor. "Maar dat is niet vervelend, want bij alles wat je doet draait het uiteindelijk om de natuur. En dat is waarom ik zo van deze baan hou! De ene keer sta je buiten te helpen met het versjouwen van hekwerk, de dag erna heb je een groep schoolkinderen onder je hoede. Want we doen ook veel aan educatie. Tijdens rondleidingen vertellen we over het gebied en onze werkzaamheden. Geen dag is hetzelfde".
Inmiddels is de zon hoger aan de hemel geklommen en lopen we in de richting van een stuk akkerland.
Aan de rand van Struikwaard is een langgerekte akker waar groenten verbouwd worden. Geen vlakte met één gewas, maar kleine rijen met verschillende soorten. Ik zie tomaten, pompoenen en nog wat late aardappelen staan. Kelly vertelt dat bewoners uit de omgeving hier via Altenatuur aan strokenteelt doen. Door een akker te verdelen in stroken met afwisselende gewassen voorkom je grote plagen op het land. Ieder jaar rouleren de groenten van plek. Er wordt geen gebruik gemaakt van pesticiden of kunstmest en de grond wordt maar lichtjes bewerkt. Doordat er ook koolsoorten staan zoals bloemkool en rode kool, wordt er tot laat in de herfst nog geoogst.
Als je over de dijk fietst, heb je van bovenaf goed zicht op het landschap dat doorsneden wordt door de hagen. Nu weet jij waarvoor die dienen! Halverwege is een brede strook grond ingezaaid met allerlei bloemen en planten. Nu de eerste tekenen van het najaar zich aandienen zitten de kaardebollen vol met zaadjes. Puttertjes zijn er dol op! Stap gerust eens af en neem een kijkje. Er staat een enorm insectenhotel waar nog steeds veel bedrijvigheid te zien is. Je kunt er langs de haag lopen en uitrusten op het bankje van Brabants Landschap.
De Struikwaard nodigt uit voor een mooie wandeling. Vlak bij de rotonde aan de Maasdijk vind je het begin van het zogenaamde 'Perenbomenlaantje'. Via een houten trap loop je de dijk af. Het pad wordt overschaduwd door perenbomen en voert langs de akker met strokenteelt. Vroeger was dit waarschijnlijk een paadje om sneller naar de kerk te kunnen wandelen. Een eindje na de kerk kun je rechtsaf slaan, de Manhuisweg in. Hier wandel je langs de velden met hagen. Aan het einde weer rechts, om na een enkele tiental meters links de dijk af, het buitendijkse gedeelte van Struikwaard in te lopen.
Wil je net als Prisca natuurgebied de Struikwaard bezoeken? Hieronder vind je alle links.
- Meer informatie over de Struikwaard
- Meer natuurgebieden in de Biesboschlinie
- Wandelroute rondje Fort Giessen
- Brabants Landschap
- Altenatuur
- Strokenteelt
Tekst en foto's: www.priscavisser.nl. Hier vind je alle blogs van Prisca.