Het Oostwaardpad, aan de rand van Nationaal Park de Biesbosch, is een wandeling over boerenland die onze vrijwilliger Lianne deze zomer ontdekte. Zo’n wandelroute waar je iedereen een keer mee naartoe wilt nemen omdat je er zelf zo enthousiast over bent.
Een grotendeels onverhard pad voert je langs kreken waar je ijsvogels en bevers kunt spotten. Een trekpontje, diverse bruggetjes en smalle paadjes door karakteristieke grienden geven veel afwisseling aan deze route. In de grienden vind je griendwerkershut Jannezand. Deze is zowel te voet als per kano te bereiken en wordt beheerd door Staatsbosbeheer. Je mag hier gratis overnachten. Voor de echte avonturier, want hoewel de locatie idyllisch is, ligt de hut wel erg afgelegen. Wie durft?
Na de grienden is het tijd voor de uitgestrekte akkers, langs de akkerranden is van alles te zien. Rijen vol aardappels, uien, kolen, mais en granen. Regelmatig zie je een aantal hazen over de akkers rennen en als je heel stil bent kan er zomaar een ree je pad kruisen.
Breng ook zeker een bezoekje aan Fort Bakkerskil. Hier word je, middels QR-codes bovenop het fort, mee terug genomen in de tijd. Na afloop kun je er wat lekkers nemen op het terras en je kunt er zelfs blijven slapen!
Na een flinke afstand over onverharde paden zijn de kilometers over de Buitendijk in Hank een welkome afwisseling. Prachtige dijkhuizen, fruitbomen en schapen maken dat je ook hier genoeg te zien hebt.
Tip: blijf langer in de regio en bezoek ook Biesbosch MuseumEiland en het vestingstadje Woudrichem, onderdeel van Unesco Werelderfgoed, Hollandse Waterlinies én de Vestingdriehoek.
Dezelfde route wandelen als Lianne?
📍 Starten kan onder andere vanaf Natuurpoort Docks Visserhang (Visserhang 2 in Hank) of Fort Bakkerskil (Kildijk 143 in Nieuwendijk).
🕒 De totale lengte van de route is 23 kilometer, maar dit kan ingekort worden naar ommetjes van 7,5 km, 8,5 km en 15 km.
🪧 Deze route van ANV Altena Biesbosch is gemarkeerd met witte/groene schildjes met een blauwe pijl.
🐕 Honden zijn op deze route niet toegestaan, je wandelt over privélandbouwgronden.
Download de route via: www.biesboschlinie.com/routes/oostwaardpad
Tekst en beeld via Lianne Verbeek - van Wette
Oorlogsmuseum Altena – Wijk en Aalburg
Stap binnen in het Oorlogsmuseum Altena en je stapt direct terug in de tijd. In dit bijzondere museum, sinds april 2025 gevestigd in het hart van Wijk en Aalburg, wordt de geschiedenis van de Tweede Wereldoorlog in Altena tastbaar en persoonlijk gemaakt. Elk voorwerp heeft zijn eigen verhaal – soms klein, soms indrukwekkend, maar altijd betekenisvol.
Bij binnenkomst betreed je een bijzondere woonkamer uit de jaren ’40. De ruimte is verdeeld in twee delen: links een doorsnee Nederlandse huiskamer in bezet gebied, met een portret van koningin Wilhelmina aan de muur en een geheime radio op de kast. Rechts daarentegen een NSB-huiskamer, compleet met een borrel op tafel en het propagandablad Volk & Vaderland. “Dit is onze dilemma-kamer,” vertelt Peter Willem Langebeeke (27), een van de initiatiefnemers. “Het laat zien hoe keuzes in oorlogstijd allesbepalend konden zijn.”
In het museum vind je talloze voorwerpen die rechtstreeks uit de regio Altena komen. Peter Willem wijst op een bijzonder asbakje: “Dit is gemaakt voor Fort Altena tijdens de mobilisatie van 1939. Slechts enkele exemplaren bestaan nog. Voor een verzamelaar is dit een schat.”
Naast vitrines vol uniformen vertelt Peter Willem het verhaal van een soldaat uit Almkerk en een veldpredikant uit Woudrichem. “Het is uniek dat het uniform van die predikant bewaard is gebleven,” zegt hij trots.
In een andere vitrine ligt een typemachine tussen oude kranten en persoonsdocumenten. “Deze Duitse typemachine stond in Almkerk aan het eind van de oorlog. Bij het intoetsen van 'Shift 5' verscheen het SS-logo.” Het maakt de impact van de bezetting direct voelbaar.
Tussen de documenten ligt ook een bordje van de installatie van een NSB-burgemeester in Werkendam, waarbij Anton Mussert – geboren in Werkendam – aanwezig was. “Niet iets waar we trots op zijn,” erkent Peter Willem, “maar wel een deel van onze geschiedenis.”
In een andere ruimte valt direct het oog op een groot diorama van het Kapelsche Veer, omringd door bodemvondsten uit de Slag bij het Kapelsche Veer. “Hoewel de strijd aan de overkant van de Maas plaatsvond, kreeg Altena de volle laag. In de maanden november 1944 tot mei 1945 zijn hier naar schatting 180.000 granaten ingeslagen. Vooral de winter van '44-'45 was voor Altena een bijzonder zware tijd.”
De verhalen blijven binnenkomen. Op een digitaal scherm lees je het verhaal van een vrouw uit Babyloniënbroek. Daarnaast staat een gerestaureerde hondenkar. “Deze kar is van de familie Van Bergeijk uit Wijk en Aalburg,” vertelt Peter Willem. “Begin 1945 zijn ze ermee geëvacueerd naar Poederoijen en uiteindelijk zelfs naar Friesland. Na de oorlog keerden ze terug, met deze kar. Die is nu in bruikleen bij ons.”
Een geheime zender, ooit gebruikt in de Biesbosch, staat tentoongesteld dankzij samenwerking met het Biesbosch MuseumEiland. “De Biesbosch is niet alleen het verhaal van de liniecrossers, maar ook van andere geheime communicatie.”
Bijzonder is ook het verhaal van een horloge, gevonden na een vliegtuigcrash in Dussen. Het werd recentelijk aan het museum geschonken door de vinder. “Zulke voorwerpen en verhalen zijn jarenlang verborgen of verzwegen uit angst of verdriet. Nu, tachtig jaar later, is het tijd om ze te delen.”
Peter Willem vat het doel van het museum krachtig samen: “We willen dat mensen hier iets leren of beseffen wat ze nog niet wisten. Dat ze naar buiten lopen met een diepere waardering voor vrijheid en vrede. We weten dat we de wereld er misschien niet mee veranderen, maar elke bezoeker die nadenkt over vrede is er één gewonnen.”
Bezoekersinformatie
📍 Adres: Grote Kerkstraat 32, Wijk en Aalburg
🕒 Openingstijden:
Zaterdag: 10:00 – 16:00 uur
Maandag t/m vrijdag: Op afspraak
🌐 Meer informatie: www.oorlogsmuseum-altena.nl
Laat je raken door de verhalen van gewone mensen in ongewone tijden. Bezoek Oorlogsmuseum Altena – waar geschiedenis nog springlevend is.
In mei 2025 lanceerden we de podcast Laat het water maar klotsen over de Biesbosch. De Biesbosch heeft ook een belangrijke plaats in het hart van Bert Pauw uit Werkendam. Mariëlle spreekt hem namens de Biesboschlinie en schreef een verhaal over liefde voor en betrokkenheid bij dit unieke watergebied.
De zon schijnt over de wilgen en weerkaatst op het water. Er klinkt gefluit uit de bomen, getsjilp uit het riet en geroep in de lucht. Wie vaak in de Biesbosch komt, zal dit plaatje herkennen. Samen met Bert Pauw wandel ik langs de grienden en kreken, terwijl hij vertelt wat hem boeit en bezighoudt in de Biesbosch.
Echte Biesbosch
“Ik ben een Biesboschman, een echte watersporter, geboren en getogen in Werkendam. De Biesbosch is onze achtertuin, daar zijn we trots op. De Biesbosch heeft een plaats in mijn hart en daarom gaan zaken die hier gebeuren me ook vaak aan het hart.”
Lopend langs het spaarbekken op de Petrusplaat (= opslag van rivierwater met zoetwatervoorraad), vertelt Bert: “Dit is de scheiding tussen de echte Biesbosch en de Noordwaard. De echte Biesbosch is de natte Biesbosch. Dat is een uniek doorstroomgebied, het oorsponkelijke natuurgebied. De Noordwaard is aangelegd natuurgebied. Belangrijk voor de natuur, maar het hoort in mijn beleving niet bij de echte Biesbosch.” Kijkend over het water, vertelt hij verder: “Dat geldt ook voor de Aakvlaai. Het is aangelegd recreatiegebied. Mooi om doorheen te varen en jongeren recreëren er graag, maar voor mij is het geen Biesbosch. De kreken, het kleine water, de natuur, dat is voor mij de Biesbosch.
De kreken, het kleine water, de natuur, dat is voor mij de Biesbosch
Getijverschil
Bert herinnert zich de afgelopen decennia nog goed. “1 November 1970 was het moment dat de Biesbosch veranderde. De afsluiting van het Haringvliet veranderde de getijbeweging ingrijpend. Voor 1970 durfde je niet zomaar de Biesbosch in. Het getij verraste je, het getijverschil was meer dan twee meter. Je moest de Biesbosch goed kennen, anders liep je flinke risico’s.”
“Het was een omslagpunt voor de Biesbosch, ik heb het door de jaren heen zien gebeuren. We ontvangen steeds meer bezoekers, want het is een prachtig gebied. Maar de Biesbosch is geen Efteling, het is een verhaal van water en natuur en dat moet in balans blijven.”
Watersport
“Ik ben een echte watersporter. Het is prachtig om de Biesbosch vanaf het water te beleven. Ik geniet ervan maar ben ook zuinig op de natuur. Dat geldt helaas niet voor iedereen.” Vurig vertelt Bert Pauw over de huurbootjes met mensen die de Biesbosch bezoeken. “Het is prachtig om de Biesbosch te beleven. Fantastisch als mensen de schoonheid van het park komen ontdekken, maar als ze zwerfafval achterlaten, maakt me dat verdrietig. De oplossing lijkt me simpel: ik hoop dat bootverhuurders een vuilniszak meegeven aan de recreanten. Het zwerfafval dat bezoekers achterlaten wordt vaak benoemd. Dan voel ik me als watersporter aangesproken. Maar hier moet het hele verhaal verteld worden: ik las in een nieuwsbericht dat er bij een opschoonactie in de Biesbosch 44 kuub afval is verzameld. De snelle lezer denkt misschien dat dit allemaal in de binnenwateren van de Biesbosch is, maar het meeste afval wordt verzameld aan de oevers van de Amer en de Merwede. Dit is afval wat niet van watersporters uit de Biesbosch komt, maar zwerfafval vanuit heel Nederland en Duitsland. Niet in de Biesbosch gedumpt, maar het tast de natuur hier wel aan.”
Kreken zijn de echte Biesbosch-natuur
“De Biesbosch is gemaakt door de mensen die er woonden, werkten en leefden. Ze beschermden hun land, diepten kreken uit en maakten kades zodat hun gebied begaanbaar bleef. We moeten zorgen dat het gebied niet verlandt, want dat brengt het doorstroomgebied in gevaar.” Zijn ogen gaan stralen: “Die kreken máken de Biesbosch, dat is de Biesbosch-natuur!” Terwijl we wandelen, wijst hij me op een boom over het water. Kijk dan, zo mooi! Laat die boom maar hangen, dit maakt het bijzonder.”
Biesboschplaatje
Bert wijst naar een boom, die met zijn witte bloemen afsteekt tegen het riet. “De natuur ontwaakt. Dit is toch prachtig!” Verderop gebaart hij naar de bomen in het water, “dit is ook zo’n echt Biesboschplaatje. Het is de ruigte die zo kenmerkend is voor de Biesbosch.”
We komen bij gele drijvers in het water, die een deel van het gebied afsluiten. “Ingrijpen van mensen is nodig. Die afsluitingen zijn goed, en nodig. Hier is echt rust, en kan de natuur ongestoord zijn gang kan gaan.”
Terwijl we stil over het water staren, horen we alleen het geluid van vogels. Bert wijst me op een prachtig gebied. “Dat gebied daar is Maltha, je kunt daar in de zomer de Wielewaal horen.” Hij knikt en zegt: “Op de achtergrond heb je altijd de pijpen van de Amercentrale. Je kunt ze lelijk vinden, maar ze horen ook bij de Biesbosch. Ze zijn altijd een baken van herkenning.”
Stilte
“Zelf heb ik jaren met een zalmschouw gevaren.” De ogen van Bert sprankelen als hij hierover vertelt. “Ik lag voor anker bij het Gat van Honderd en Dertig. De reeën liepen door het water langs de boot en een ijsvogeltje landde op de rand van de boot. Dát is Biesbosch. Als je je rustig houdt, verstoor je de natuur niet en beleef je de Biesbosch optimaal. De Biesbosch is een ankergebied. Het mooiste is om hier vrij voor anker te leggen. En elke keer als je hier komt, ontmoet je het onverwachte. Laat de Biesbosch je maar verrassen.” Even wordt Bert stil en zegt dan: “Ik hoop dat mijn kinderen en kleinkinderen ook nog kunnen genieten van dit unieke zoetwatergebied. Ik ben trots op onze ‘achtertuin’, de Biesbosch, ik ben er gek van.” Samen staren we over de kreek. Bert kijkt me aan en zegt: “Die stilte, die pakt je, hè? De Biesbosch heeft echt een plaats in mijn hart.”
Wil je de Biesbosch bezoeken? Op de website van Beleef de Biesbosch vind je meer tips over onder andere varen, wandelen en overnachten.
Beluister ook de QRfgoed Biesbosch podcast 'Laat het water maar klotsen'. De podcast is speciaal gemaakt voor gasten die de Biesbosch met boot bezoeken. Op startborden bij Oversteeg, Jachthaven Drimmelen en Vissershang, en op kleinere bordjes bij diverse ligplaatsen in het gebied zijn QR-codes te vinden die naar de podcast leiden. Vanuit de kano of fluisterboot, gehuurd of in eigen bezit, krijgen bezoekers zo een heel nieuw perspectief op het klotsende water, het erfgoed en de verhalen van de Biesbosch. Ook te beluisteren via Youtube, Spotify en QRfgoed.nl
Op 3 mei rijdt een colonne van 60 tot 70 voertuigen uit de Tweede Wereldoorlog door de gemeente Altena: De Altena Remembers tocht. De route doorkruist een groot aantal dorpskernen in Altena en stopt in Oudendijk, Wijk en Aalburg, Babyloniënbroek, Dussen en Werkendam.
Aan de kop van de colonne rijden zware voertuigen, zoals grote vrachtwagens. Tot aan de Oudendijk en later in Werkendam rijden rupsvoertuigen mee. Daarachter komen de lichtere voertuigen. De motorrijders rijden overal doorheen. De voertuigen en de passagiers zijn in de stijl als onze bevrijders 80 jaar geleden.
Het grootste deel van de voertuigen is van particulieren eigenaren die vanuit een groot deel van Nederland hiernaartoe gekomen zijn om in deze tocht mee te rijden. Daarnaast rijden er voertuigen mee van uit de historische collectie van het Ministerie van Defensie.
Stop 1 Oudendijk/Woudrichem: van 10.00 tot 10.30 uur aan de Ruigenhoekweg. Op deze stop blijven de rupsvoertuigen achter en kunnen ze goed bekeken worden. Tevens is hier het festivalterrein van oranjevereniging Wilhelmina, waar kinderactiviteiten zijn én onbeperkt poffertjes.
Stop 2 Wijk en Aalburg: van 11.30 tot 12.00 uur in de Berenhoekstraat.
Stop 3 Babyloniënbroek: van 12.50 tot 13.20 uur in de Broekstraat in.
Stop 4 Dussen: van 13.50 tot 14.20 uur op de Molenkade.
Stop 5 Werkendam: van 15.30 tot 17.00 uur op de Sasdijk. Hier zullen alle voertuigen zijn, inclusief de rupsvoertuigen.
Het initiatief van de tocht ligt bij 80 jaar bevrijding Werkendam met organisatiekracht van D'n Altena Drivers. D'n Altena Drivers zijn een groepje enthousiaste mensen die voertuigen uit de Tweede Wereldoorlog restaureren, onderhouden en rijden. Hierbij staan de voertuigen, herdenken en bovenal gezelligheid centraal. Het kampement in Oudendijk is een initiatief van D'n Altena Drivers.
Nederland is dit jaar 80 jaar bevrijd en D'n Altena Drivers bestaat 5 jaar. Reden genoeg om deze tocht te organiseren en meer bekendheid te genereren rondom Altena in de oorlogsjaren. Wist je bijvoorbeeld dat aan de oostelijke kant van de gemeente de Slag om Kapelsche Veer was, en dat in de Biesbosch de Liniecrossers actief waren? Aan de zuidelijke kant van Altena ligt bovendien het gebied dat een hele lange tijd de frontlinie van Nederland was.
Tip: Tussen Sleeuwijk en Woudrichem is bij Oudendijk een kampement - een basekamp - ingericht. Dit is geopend op 3 mei van 17.00 tot 19.00 uur en op 4 mei van 11.00 tot 15.00 uur.
Het basecamp (aan de Ruigenhoekweg op de Oudendijk) is een weergave van een gealieerd kampement, zoals het ook in de Tweede Wereldoorlog was. Je ziet hier de omstandigheden waaronder de soldaten leefden en spullen die ze gebruikten. De deelnemers op het basecamp zijn overwegend gekleed in historisch correcte kleding. Op het terrein staat een origineel zoeklicht en er is een origineel veldhospitaal te zien. Daarnaast zijn de meeste voertuigen die aan de tocht deelnemen, ook op het terrein te zien.
Meer informatie over alle activiteiten in de kernen vind je via de pagina van de gemeente Altena. Bezoek op zaterdag ook het nieuwe Oorlogsmuseum Altena in Wijk en Aalburg, waar ze het verhaal vertellen over de oorlog, gecombineerd met de geschiedenis van Altena.
17 februari 2025
Op vakantie in de Biesboschlinie: ontdek unieke natuur en historie
Geniet in de Biesboschlinie niet alleen van adembenemende natuur en van erfgoed, maar ook van bijzondere overnachtingsmogelijkheden. Droom heerlijk weg in een echt fort (Unesco Werelderfgoed), slaap midden in de Biesbosch of ontspan in een Scandinavische pod met hottub.
Overnacht in de Biesbosch
De Biesbosch is een uniek natuurgebied en een heerlijke plek om meerdere dagen te vertoeven. Wie op zoek is naar rust en avontuur, kan terecht bij een aantal bijzondere accommodaties in en rondom het park. Beleef de Biesbosch off grid en van heel dichtbij: overnacht op een natuurkampeerterrein of zelfs op het water. Wie van avontuur houdt, kan terecht in een trekkershut. Met een beetje geluk is de iconische Biesboschbewoner, de bever, vanuit het slaapkamerraam te spotten!
In Unesco Werelderfgoed
De Hollandse Waterlinies is een uniek verdedigingswerk dat tot in de 20e eeuw dienst heeft gedaan. Deze strook land kan onder water gezet worden en beschermde zo tegen indringers: het water was te diep om te waden, maar niet diep genoeg om te bevaren. Op de zwakke plekken in de linie kwamen forten en vestingen te staan. Nu zijn enkele van deze verdedigingswerken omgetoverd tot comfortabele overnachtingsgelegenheid: slaap in een kazemat midden in de vesting Woudrichem of kom tot rust in Fort Bakkerskil. Liever een beroemd stukje vaderlandse geschiedenis van dichtbij ervaren? Overnacht dan in de officierskamer, de commandeurskamer of in het soldatenhuisje van Slot Loevestein, het slot waar Hugo de Groot gevangen zat.
Uitkijkend in de polder
Met zijn uitgestrekte polderlandschappen en weidse uitzichten is de Biesboschlinie een waar paradijs voor wandelaars en fietsers. Vanuit verschillende B&B’s zorgen het uitzicht over weidse akkers en de stilte van de polder voor een ontspannen verblijf. De aanwezigheid van unieke flora en fauna maakt iedere wandel- of fietstocht bijzonder.
Ook voor gezinnen met kinderen is de Biesboschlinie een fijne bestemming. Er zijn verschillende campings waar lekker in de natuur gespeeld kan worden, en in de zomer kunnen kinderen verkoeling zoeken bij het zwembad.
Rust goed uit voor een nieuwe dag vol activiteit in Woudrichem, gemeente Altena of de Hollandse Waterlinies. Alle locaties vind je op https://biesboschlinie.com/bijzondere-plekken-overnachten
13 februari 2025
Nieuw: Beleef het molenerfgoed van Altena met QRfgoed
Het nieuwste project van QRfgoed ontsluit de historie en verhalen van de molens in Altena. Fiets vanaf 15 februari de ‘molentocht’ langs alle 11 bijzondere molens in de gemeente, scan de QR-codes en hun geschiedenis komt tot leven.
Video’s van molenaars
Molens horen bij het erfgoed van Altena als molenaars bij hun molen. Dit erfgoed willen we niet alleen bewaren, maar ook meenemen naar de toekomst. QRfgoed voorzag iedere molen van een QR-code die toegang geeft tot een video waarin de molenaar het verhaal van ‘zijn’ molen vertelt. De molenaars spreken enthousiast over hun passie, over graan malen, waterbeheer, de liefde voor het molenaarsvak en de belangrijke functie die molens in het leven van vroeger hadden. Ook is de oorlog een terugkerend thema bij diverse molens.
Stempelkaart - verzamel ze allemaal
In de nieuwe gids ‘Erfgoedroutes’ van VVV Biesboschlinie zit een stempelkaart waarop bij ieder molenbezoek een stempel verdiend kan worden. Fiets de molentocht, bezoek de molens en verzamel alle stempels. Is de route te lang voor één dag? De route kan in delen worden afgelegd, waarbij de stempelkaart helpt om het overzicht te bewaren. De molens zijn meestal geopend op zaterdag en wanneer de wieken draaien. Alleen de schrikmolen heeft geen stempelstation, maar is wél te bezoeken.
QRfgoed maakt het erfgoed zichtbaar en beleefbaar
Altena kent veel culturele en historische parels. Daarom maakt VVV Biesboschlinie met QRfgoed het erfgoed in de streek beter zichtbaar én beleefbaar.
De in september gelanceerde kinderwandelroute in de vesting in Woudrichem is ook onderdeel van QRfgoed. Tijdens deze wandelroute maken kinderen -en hun begeleiders- kennis met het erfgoed en de geschiedenis van Woudrichem. In het voorjaar van 2025 brengt QRfgoed een podcast voor de Biesbosch uit, te beluisteren tijdens het varen.
De molentocht is uitgevoerd door VVV Biesboschlinie, in opdracht van de gemeente Altena, en kwam tot stand dankzij bijdragen van de gemeente en de Molenstichting Land van Heusden en Altena.
Bekijk alle routes op QRfgoed.nl
Op vakantie in de Biesboschlinie? Overnacht na een dag genieten op één van de bijzondere locaties die het gebied rijk is. Droom heerlijk weg in een echt fort (Unesco Werelderfgoed!), slaap midden in de Biesbosch of ontspan in een Scandinavische pod met hottub. Rust goed uit voor een nieuwe dag vol activiteit in Woudrichem, ontdek de Vestingdriehoek of verken de Hollandse Waterlinies.
Hieronder hebben we de meest bijzondere overnachtingslocaties voor je op een rij gezet. Alle adressen voor bed and breakfasts (B&B), hotels, campings of appartementen vind je hier.
De Biesbosch is een uniek natuurgebied en heerlijk om meerdere dagen te vertoeven.
Helemaal off grid kun je de Biesbosch van heel dichtbij beleven met Holenberg – Home of Cabin ANNA. Liever slapen in je eigen caravan, camper of tent? Vanaf natuurkampeerterrein De Knotwilg of De Witboom sta je zo in de Biesbosch. Je kunt zelfs óp het water overnachten in een zogenaamde Aquahome. Liever vaste grond onder je voeten? Bij Jachthaven van Oversteeg kun je overnachten aan het water. Ben je nou écht avontuurlijk? Slaap dan in trekkershut de Hidden Hut.
De Hollandse Waterlinies is een uniek verdedigingswerk. Deze strook land kan onder water gezet worden en beschermde zo vroeger tegen indringers: het water was te diep om doorheen te waden, maar niet diep genoeg om te bevaren. Op zwakke plekken in de linie kwamen forten en vestingen te staan. Sinds 2021 is de Nieuwe Hollandse Waterlinie, samen met de Stelling van Amsterdam, Unesco Werelderfgoed.
Tegenwoordig kun je zelfs ín dit werelderfgoed overnachten. Slaap in Fort Bakkerskil of kom tot rust in een kazemat middenin de vesting van Woudrichem. Een andere bijzondere werelderfgoedlocatie is Slot Loevestein, bekend van Hugo de Groot. Breng de nacht door in de officierskamer, de commandeurskamer of in het soldatenhuisje.
De Biesboschlinie wisselt rivierlandschappen en natuurgebieden af met uitgestrekte polders en weids boerenlandschap. Vanuit B&B De Hooge Polder kijk je uit over de akkers. In het rustieke dorpje Babyloniënbroek ligt B&B Babylonia en in Genderen ligt Camping Nix Hoeve: een kleinschalige camping.
Een andere bijzondere overnachtingslocatie is glamping De Kas InN. Je slaapt in een tuinkas die is omgebouwd tot luxe accommodatie. Door de grote ramen en het glazen plafond heb je een schitterend uitzicht over de polder. Liever echt kamperen? Familiecamping De Speeltol biedt genoeg vermaak met een natuurspeeltuin, boerderijdieren, speeltoestellen en een zwembad.
In de Biesboschlinie zijn er meer bijzondere plekken om te overnachten. Bij B&B Loenestein word je wakker tussen de alpaca's. Bij EsZens slaap je in een sfeervol ingerichte bell tent op een mooie locatie in een natuurlijke omgeving. Bij Camping De la Rue kun je slapen in een pipowagen en voor een echt ontspannen verblijf, overnacht je in B&B De Roem van Altena waar je slaapt in een Scandinavische pod en een eigen hottub tot je beschikking hebt.
De Biesboschlinie is een regio vol cultureel erfgoed. Er valt heel wat te ontdekken: bezoek bijvoorbeeld het gezellige vestingstadje Woudrichem. Vanuit daar kun je met het voetveer of met de grote pont naar Slot Loevestein. Bezoek musea, zoals het Visserijmuseum en het Biesbosch MuseumEiland. Ontdek de Brabantse Biesbosch. Boek een rondvaart of huur zelf een boot of kano. Je kunt er natuurlijk ook prachtig wandelen.
Binnen een uur reis je vanuit de Biesboschlinie naar Dordrecht, Rotterdam, Utrecht, Breda, Tilburg en Den Bosch. Trek eropuit voor een dagje winkelen in Hollandse of Brabantse sferen, of een cultureel uitstapje. Bezoek de Efteling of Nationaal Park de Loonse en Drunense Duinen. Ook in de omgeving is er genoeg te doen!
Uit eten in de Biesboschlinie? Kies voor een 4-gangenmenu in een sfeervol restaurant of duik gezellig met de kinderen een pannenkoekenrestaurant in. Er is keus te over voor kleine smulpaapjes en volwassen liefhebbers van gastronomie; van eetcafé tot theetuin. Ook onze streekproducten zijn niet te versmaden, neem daarom zeker een kijkje in een van de boerderijwinkels in Altena en de Biesbosch.
Hier vind je een overzicht met alle restaurants in de buurt. Check altijd even de website van de locatie voor de openingstijden.
Prisca Visser is een fotograaf met een voorliefde voor het buitenleven en de natuur. Voor de Biesboschlinie gaat zij regelmatig op pad om verhalen vast te leggen. Ze neemt een kijkje bij de visafslag in Woudrichem. Vissers uit het gebied voeren tot ver op de rivieren en brachten hun vangst hier om te veilen. Prisca gaat langs om deze geschiedenis met eigen ogen te zien.
Het is zo’n plek waar je misschien dagelijks langskomt zonder erbij stil te staan. Net binnen de poort van Woudrichem staat een bescheiden gebouw met groene deuren en ramen van oud, gebobbeld glas. Niet zomaar een gebouw: dit was ooit de visafslag, het centrum van de visserij van het ‘Woerkum’. Vissers uit het gebied voeren tot ver op de rivieren, zelfs tot in Duitsland, en brachten hun vangst hier om te verkopen. De vis werd geveild via de oude ‘afmijning’-methode, waarbij de veilingmeester een hoge prijs noemde die langzaam daalde, totdat een koper de knoop doorhakte. Het geboden bedrag klonk door het gebouw, de spanning steeg, en de beste vis ging naar de hoogste bieder.
Vandaag stap ik de visafslag binnen om deze geschiedenis met eigen ogen te zien. Het is een vroege, rustige ochtend. Een lichte nevel hangt boven de rivier en het is bijna windstil. Dan ruik ik iets herkenbaars… ja, dat is het: gebakken vis! Ik sla de hoek om en zie dat de groene deuren van de visafslag al wijd open staan. Binnen hangt de geur van gebakken poon in de lucht en midden in de deuropening staat een stevige schragentafel. Op de tafel een moderne weegschaal en een grote bak met versgebakken, knapperige visjes.
Vandaag is het een bijzondere dag: de Coöperatieve Visserijvereniging 'De Hoop' bakt poon voor de hele omgeving. Dit doen ze één keer per maand gedurende de winter en de inwoners kijken er altijd naar uit. Philip, de secretaris van de vereniging, begroet me met een glimlach en leidt me naar de achterkant van het gebouw, waar het bakken in volle gang is. Het ruikt heerlijk en het werkt hier als een goed geoliede machine. Op twee grote gasbranders staan zware gietijzeren pannen, waarin de visjes sissend en borrelend de olie ingaan.
Nieuwsgierig vraag ik Philip hoe ze weten wanneer de visjes omgedraaid moeten worden. Ik zie namelijk nergens een kookwekker of timer en toch is iedere poon perfect goudbruin. "Dat gaat op gevoel," legt hij uit met een knipoog. "Zodra de bubbels in de olie afnemen, weten we dat het tijd is om ze om te draaien. Zo heeft elke vis de perfecte krokante korst." Binnen enkele minuten liggen de visjes op een schaal, krijgen ze een laatste kruidig laagje en zijn ze klaar voor de verkoop.
"Hier, proef maar eens." Een vis wordt voor mij in twee helften gebroken en zo snel ontdaan van graten. Terwijl ik geniet van de nog dampend hete poon, begint Philip te vertellen over de rijke geschiedenis van de visserij in Woudrichem. "Het verhaal begint op 3 juni 1362," vertelt hij, "met een bijzondere vergunning." Dirc Loef van Horne, heer van Altena en Woudrichem, verleende op die datum visrechten aan de mannelijke poorters en poorterskinderen van Woudrichem. Maar deze rechten waren niet voor zomaar iedereen weggelegd: iedere visser moest minstens een jaar en zes weken in Woerkum wonen om aanspraak te kunnen maken. Dit visrecht, vastgelegd in historische documenten, leeft nog altijd voort. Tegenwoordig telt de Visserijvereniging ‘De Hoop’ ruim honderd leden, allemaal vissers die mogen vissen op de aangewezen wateren rond Woudrichem.
En dat vissen kan op verschillende manieren, leer ik al snel. Eenvoudig langs de kant een hengel uitgooien of de rivier op met een bootje. Vroeger werd er met fuiken gevist op paling en zat de rivier vol met dikke zalmen. Deze vissen trokken vanaf zee de rivier op om hoogerop te gaan paaien. Vissers hadden er hun handen vol aan om deze vissen binnen te halen. Met de zalmschouwen vol vette vis keerden ze weer terug naar Woudrichem om de vangst te verkopen op de visafslag. Philip neemt me mee naar buiten en laat me kennismaken met een bijzondere, traditionele manier van vissen: de zegenvisserij.
Een zegen is een groot sleepnet dat met een bootje in een wijde cirkel over de rivier wordt uitgelegd. De onderkant is verzwaard, zodat het net de bodem van de rivier bereikt. Zodra het net op zijn plaats ligt, trekken de vissers aan de oever het net langzaam naar zich toe. Eens per jaar, tijdens de visserijdag, demonstreren de vissers deze oude techniek nog steeds. De gevangen vis wordt altijd weer teruggezet in de rivier. Aan de monding van de Historische Stadshaven laat Philip me een rij zwarte palen zien, elk voorzien van korte zijhaken. "Hier wordt het grote visnet, ofwel de zegen, te drogen gehangen," legt hij uit. “Het is een plek die je zo voorbij zou lopen als je het verhaal niet kent.”
Wanneer we weer terug zijn bij de visafslag, is de stilte van de ochtend inmiddels veranderd in gezellige drukte. Een rij mensen wacht geduldig op hun beurt, en de witte papieren zakken met vis vliegen over de toonbank. Binnen gaat de kruidenbitter rond, en grappen vliegen heen en weer boven de pannen. De opbrengst van de visverkoop wordt gebruikt voor het onderhoud van de visafslag, vertelt Philip. "Het is een oud gebouw, en het vraagt regelmatig wat liefde en aandacht om het in goede staat te houden."
Hij kijkt even rond naar de houten balken, het gebobbeld glas in de ramen, en de oude weegschaal die aan het plafond hangt. Het is niet moeilijk om je voor te stellen hoe het er vroeger aan toe ging, met vissers en handelaren die zich hier verzamelden. De sfeer is warm, de tradities zijn voelbaar, en de geur van versgebakken poon blijft hangen in de lucht. Terwijl ik nog een zakje vis krijg aangereikt en een vriendelijke groet van Philip, realiseer ik me dat dit veel meer is dan zomaar een plek. Het is een levend stukje geschiedenis en ik verlaat de visafslag met een hoofd vol verhalen en een zak gebakken poon als warme herinnering.
De mannen van de Cooperatieve Visserijvereniging 'De Hoop' bakken verse visjes voor je op de volgende data:
Zaterdag 30 november 2024 van 08:30 – 12:00 uur
Dinsdag 31 december 2024 van 09:30 – 15:00 uur
Zaterdag 25 januari 2025 van 08:30 – 12:00 uur
Zaterdag 22 februari 2025 van 08:30 – 12:00 uur
Kom langs bij de visafslag in Woudrichem, Kerkstraat 2, en geniet van de heerlijke versgebakken poon! Combineer je bezoek met een dagje Woudrichem. Op deze pagina hebben we de leukste uitjes voor je verzameld, voor jong en oud.
Tekst en foto's: www.priscavisser.nl. Hier vind je alle blogs van Prisca.
Prisca Visser is een fotograaf met een voorliefde voor het buitenleven en de natuur. Voor de Biesboschlinie gaat zij regelmatig op pad om verhalen vast te leggen. Ze gaat langs tijdens De Week van Ons Eten op de speciale kinderdag en Ontmoet de Boer-dag. Ze ontmoet ondernemers uit de buurt, proeft lekkers uit de regio en krijgt rondleidingen bij de lokale boeren.
Het is belangrijk om te weten wat je eet. Dat beseffen we allemaal, maar door de sleur van de dag denk je er vaak minder over na. Waar komt je stukje vlees of je krop sla vandaan? En welke weg heeft het afgelegd voordat het op je bord ligt? Om hier meer aandacht aan te schenken, wordt jaarlijks 'De Week van Ons Eten' georganiseerd in Nederland. In talloze gemeenten zijn er activiteiten rondom lokaal voedsel. Zo ook in Altena, want als er ergens veel wordt samengewerkt in de korte keten, is het hier wel. De gemeente Altena is bovendien kartrekker van De Week van Ons Eten Altena. De week start op 5 oktober met een kinderdag en wordt de zaterdag erna afgesloten met de 'Ontmoet de Boer-dag'. Op beide dagen zijn bezoekers uit Altena en omstreken welkom bij verschillende agrarische locaties. Als fotograaf en verslaggever mag ik de locaties afgaan om van dichtbij mee te maken hoe deze dagen verlopen.
De week begint zonnig, wat een welkome verrassing! Vandaag zijn kinderen op verschillende agrarische locaties welkom en is er van alles te beleven. Bij elke locatie kunnen ze een stempel halen op hun stempelkaart. Het doel is om zoveel mogelijk stempels te verzamelen! Buffelgaard Verschure organiseert een buffelbingo. Als we aankomen, zie ik dat het al behoorlijk druk is. De buffels hebben een hoog knuffelgehalte en trekken volop aandacht van de kleintjes. In de stallen krijgen de grote lobbesen veel aandacht, hun trage blikken volgen de kinderen door hun verblijf. Kleine handjes steken voorzichtig hooi naar hen op. De boer legt uit waar buffels van houden en hoe de melkrobot werkt. Bij de prachtige tuin Hof van Heden, aan de rand van Almkerk, kunnen kinderen een zaaipapier maken. Er wordt flink gekliederd met papier-maché, terwijl ze ondertussen leren over zaadjes en eetbare bloemen. Voor de volwassenen is er koffie, thee en wordt er gezellig gekletst tussen het groen.
De hoge, groene vlag wijst de weg naar de volgende stop. Op Landgoed Clootwijck is duidelijk te zien dat de herfst zijn intrede heeft gedaan. De bladeren kleuren mooi en bij de ingang staan kisten vol stoofperen te koop. Enkele kinderen vermaken zich in de gevallen bladeren. Binnen draait een film over de honingproductie. In een hoek staat een slinger waarmee de honing uit de raten wordt gehaald; dikke druppels honing sijpelen nog uit de raten. Op een net wit kleedje staan potjes honing van het landgoed uitgestald. Je kunt de verschillende smaken goed proeven en vergelijken. Na een kort bezoek aan de pony's is het tijd om naar Landbouwbedrijf Straver te gaan. Ook hier word ik weer vriendelijk ontvangen. Kinderen staan verzameld rond een stelling waar ze kunnen raden welk gewas bij welke foto hoort. Daarna trekken we het land op om naar wormen te zoeken! In de kleigrond zijn er genoeg te vinden, blijkt uit een emmer vol krioelende exemplaren.
Bij restaurant Zo'ndag heerst een feestelijke sfeer; buiten worden broodjes gebakken op open vuur. De geur van smeulend hout en vers deeg hangt in de lucht. Kinderen blazen ongeduldig op hun broodjes om ze sneller te laten afkoelen. Ron van Bieschcraft is al snel door zijn voorraad heen en begint met het maken van nieuw deeg. Voor iets lekkers kun je vandaag ook terecht bij het Visserijmuseum in Woudrichem. Buiten sissen de visjes in hete olie op traditionele oventjes. Je eet ze zo uit je hand. Bij het fairtrade winkeltje Fair van Ver leren kinderen over voedsel dat niet lokaal wordt geproduceerd. Denk bijvoorbeeld aan bananen. We zijn zo gewend dat die in de supermarkt liggen, maar waar groeien die precies? De laatste groene vlag van vandaag wijst naar Voedselbos Robijn bij Sleeuwijk. Dit voedselbos, verstopt achter de dijk, biedt in de herfst allerlei eetbare noten en bessen. Tijdens een speurtocht en plukwandeling leren de kinderen alles over wat er in dit mooie bos groeit!
Een week later is het 'Ontmoet de Boer-dag' en kunnen bezoekers kennismaken met de boeren en hun producten in Altena. Ook nu trek ik eropuit om een kijkje achter de schermen te krijgen. Bij verschillende veehouderijen zoals Altena Rund en The Black Angus Farm hoor ik over het houden van koeien en wat daarbij komt kijken. Ik loop mee met rondleidingen over de boerenerven. Bij Uppel's Weidevlees is groots uitgepakt. Voor de kinderen zijn er de favoriete boerenspelletjes, zoals spijkerbroek hangen en racen met kruiwagens. Het is oogsttijd, de aardappelen van de Martine Hoeve zijn inmiddels van het land gehaald. Op de eerste akkers glanzen de omgeploegde voren in het herfstlicht. Klaar voor de winter. Geitenboerderij Lekker Gemekker is zoals altijd flink in trek om de heerlijke ijsjes die er te koop zijn. Erna kun je even bij de geiten kijken als je dat wilt. Bij Pixelfarming staan er nog genoeg groenten in de tuin. Tijdens een uitgebreide rondleiding krijg ik uitleg over de uitvinding die zaaien en onkruidbestrijding door robots laat uitvoeren. Een indrukwekkende machine kan vrijwel zelfstandig en met grote precisie het zaaiproces overnemen.
Heel anders gaat het eraan toe bij Collectieboomgaard Den Hill, waar vierhonderd verschillende rassen appels en peren met de hand worden geplukt. De oogst gaat in grote kratten naar de pers, waar heerlijke sappen van worden gemaakt. Altena Sap bevat dus een unieke mix van appels en peren! Na de rondleiding krijg ik een glaasje om te proeven – wat een heerlijke, frisse smaak. Het fruit proef je direct, zonder dat het te zoet is. Op het terrein is een overkapping waar kunstige schilderijen te bewonderen zijn. Bij een grote tafel vol noten en zaden helpt een vriendelijke dame jonge kinderen bij het rijgen van kettingen. "De natuur biedt ons zoveel meer dan alleen voedsel. Het inspireert ons ook creatief," zegt ze terwijl ik haar kunstige kettingen bewonder die aan een rek hangen. Ik kan het alleen maar met haar eens zijn.
Als laatste bezoek ik 'The Honey Bin'. Sinds 2013 runnen Albert en Anita hier hun honingwinkel. Bij binnenkomst overvalt mij de zachte honinggeur die in het vertrek hangt. Op houten planken staan allerlei producten uitgestald, van zoete honingsnoepjes tot aan zware potten met donkere, vloeibare honing. In naastgelegen vertrek geeft Albert een demonstratie over het winnen van honing. Hij laat zien hoe de was van de raten geschraapt wordt en hoe de honing vervolgens wordt geslingerd in een centrifuge. Anita heeft op een grote tafel verschillende soorten honing uitgestald om te proeven. Wat een verscheidenheid aan smaken!
Heb je de activiteiten gemist tijdens de Week van Ons Eten? Niet getreurd, want bij deze deelnemers kun je het hele jaar terecht voor vers en lokaal eten:
Altena Rund
In de gezellige boerderijwinkel aan huis vind je een bescheiden selectie van verse groenten, vlees van eigen bodem en delicatessen.
Black Angus Farm
In deze ruime boerderijwinkel ligt het vlees van hun eigen Black Angus koeien klaar voor je. Kwaliteit van de boer direct op je bord.
Buffelgaard Verschure
Maak een rondje door de stal en neem een kijkje bij de buffels. De boer vertelt je graag meer over deze bijzondere dieren. In de boerderijwinkel kun je terecht voor heerlijke buffelproducten, zoals verse melk, kaas en worst. Voor ieder wat wils!
Collectieboomgaard Den Hill
Deze bijzondere boomgaard herbergt oude fruitsoorten die vroeger al in Altena te vinden waren. Hier koop je op vrijdag de overheerlijke Altenasap aan huis.
De Martine Hoeve
De aardappelen hier zijn zo vers dat de klei er nog aan kleeft. Daarnaast zijn er scharreleieren, potjes honing en flessen vruchtensap te koop. Al dit lekkers vind je in het groen-wit geschilderde tuinhuis op het erf van De Martine Hoeve.
Hof van Heden
Iedere dag is het een verrassing wat er voor groente en fruit te koop is in het stalletje bij deze tuin. Uiteraard alles onbespoten en zo van het land.
Landgoed Clootwijck
Op zoek naar honing van het eigen landgoed of een zak stoofperen? Bezoek dan Landgoed Clootwijck en maak na het winkelen een wandeling langs de dieren.
Lekker Gemekker
Voor verrukkelijk geitenijs in alle denkbare smaken moet je hier zijn. Onze favoriet? De aardbeienvariant natuurlijk!
Pixelfarming
Bij dit innovatieve bedrijf kun je een groente-abonnement afsluiten. Elke week haal je een doos vol kraakverse groenten op.
Landbouwbedrijf Straver
Voor je wekelijkse voorraad aardappelen en uien rij je langs Landbouwbedrijf Straver. Vul je tassen met deze eerlijke, zelfgeteelde producten.
The Honey Bin
Honingsnoepjes, potten goudkleurige honing, honingraten en kaarsen – je raakt niet uitgekeken in dit charmante winkeltje vol zoetigheden!
Uppel's Weidevlees
Of je nu gehakt, stoofvlees of mooie lappen vlees zoekt, in deze boerderijwinkel vind je altijd verse producten van topkwaliteit.
Fietsen voor mijn eten Altena
Kijk voor alle verkooppunten aan huis op de website van Fietsen voor mijn eten.
Kartrekker De Week van Ons Eten Altena: programma circulair voedselsysteem gemeente Altena.
Tekst en foto's: www.priscavisser.nl. Hier vind je alle blogs van Prisca.
14 september 2024
Nieuw vanaf 14 september:
Interactieve kinderspeurtocht door historisch Woudrichem
Burgemeester door de tijdmachine
Nieuw voor kinderen die Woudrichem bezoeken: een interactieve wandel- en speurtocht door het historische vestingstadje. Scan de QR-codes op de borden en wandel zo de hele vesting door. Speciaal voor deze tocht is oud-burgemeester Peer Verhagen met een tijdreis uit 1925 gekomen en laat de kinderen zijn ‘Woerkum’ zien. Tijdens de tocht vertelt hij van alles over de interessante gebouwen, verdedigingswerken en de geschiedenis van het vestingstadje.
QRfgoed zet erfgoed in de schijnwerpers
De kinderwandeltocht is onderdeel van QRfgoed: cultureel erfgoed in de schijnwerpers dankzij QR-codes bij bezienswaardigheden en op bijzondere plaatsen. De codes geven toegang tot achtergrondinformatie of interactieve routes. De kinderwandeltocht is het eerst-opgeleverde project van QRfgoed in de gemeente Altena. VVV Biesboschlinie is verantwoordelijk voor de uitvoering van de projecten. Er komen ook nog QR-codes met achtergrondinformatie bij de molens van Altena, goed per fiets te bezoeken, en bij de startpunten van vaartochten in de Biesbosch. Naar verwachting gaan die in februari en mei 2025 ‘live’.
Verleden en heden hand in hand
Wethouder Anneloes van Hunnik is blij met de nieuwe kinderwandeltocht. ”Met deze nieuwe route voor kinderen, maken we het verleden en de verhalen van vroeger begrijpelijk voor iedereen. Deze tocht is een ervaring die de geschiedenis weer tot leven brengt, zodat we ons bijzondere erfgoed kunnen vieren.”
Deze interactieve kinderwandeltocht kwam tot stand dankzij bijdragen van gemeente Altena, Erfgoed Altena en Pact van Loevestein, Hollandse Waterlinies.