Prisca Visser is een fotograaf met een voorliefde voor het buitenleven en de natuur. Voor de Biesboschlinie gaat zij regelmatig op pad om verhalen vast te leggen. Deze keer krijgt ze een rondleiding door Fort Giessen. Ze ontdekt alle verborgen verhalen van het fort en bezoekt het educatiepark buiten op het terrein.
Al van jongs af aan ben ik gefascineerd door archeologische opgravingen. Hoe bijzonder is het om voorwerpen uit het verleden in de grond te vinden?! Ik ging graag naar musea waar in verlichte vitrinekasten spullen uitgestald lagen die mensen gevonden hadden. Munten met hoofden van heersers erop geslagen, potten en scherven van gebruiksvoorwerpen. Ik vond het allemaal prachtig. Naarmate ik ouder werd, kwamen er meer interesses bij. Zo deed ik een uitgebreide plantenkennis op en ontstond mijn liefde voor de natuur. Het kleinste plantje kan de meest krachtige werking hebben op lichaam en geest. Wildplukken is iets wat ik nog steeds graag doe tijdens wandelingen.
Voor deze reportage kon ik beide interesses combineren, want ik bracht een bezoek aan het Fort bij Giessen! Net buiten het dorp Giessen is dit 'natuurfort' van het Brabants Landschap te bezoeken. Het fort behoort tot de Nieuwe Hollandse Waterlinie en sinds 2021 is het Unesco Werelderfgoed. In het gebouw zitten onder meer twee verenigingen gevestigd, Altenatuur en Archeo-Altena. De namen zeggen het al, Altenatuur is de natuurbeschermingsvereniging van Altena. Bij Archeo-Altena staat de archeologie centraal. De vrijwilligers van beide verenigingen hebben hun krachten gebundeld. Zij beheren het fort en verzorgen afwisselende activiteiten rondom het Fort bij Giessen. Ik had de eer om aan te mogen sluiten bij een rondleiding die gegeven werd. Als ik aan kom fietsen op het door bomen overschaduwde laantje word ik begroet door een toom kippen. Hun veren glanzen zacht in het gefilterde zonlicht. Het heeft geregend en een paar brutaaltjes gebruiken de ontstane plassen als drinkplaats. Binnen enkele minuten komen de gidsen van het fort aangelopen en wordt de poort voor mij geopend. Onder een dikke laag grond doemt het fort op. Door een dikke deur betreden we het fort. Binnen is het hierdoor een stuk koeler dan buiten! Langzaamaan druppelen de deelnemers van de rondleiding binnen.
De middag begint met de vertoning van een film. Als het geroezemoes van de groep in de gewelfde zaal verstomd is, start er op een groot scherm de introductie van het fort. Uitgebreid wordt ingegaan op de geschiedenis in de regio. Tussen 1914 en 1918 waren in heel Altena manschappen gestationeerd. Velen daarvan woonden jaren bij lokale inwoners in huis. Ook Fort Giessen zat in die tijd vol met soldaten van allerlei rangen en standen. Na de film wordt de groep verdeeld in ploegen en gaan we met eigen ogen bekijken wat er nog te zien is uit die tijd. Een kruitkamer met dikke muren waar het buskruit werd gewogen en in zakjes verdeeld. Het aantal gram bepaalde de schootsafstand van het kanon. Om de kruitkamer heen loopt een nauw gangetje. Hier liep iemand doorheen om de lichten aan te steken. Centimeters dik glas beschermde het kruit tegen overspringende vonken van de lampen. We zien de vergaderkamers voor officieren en de ruimte waar een apotheek en ziekenboeg was. Zieke soldaten moesten in quarantaine en hadden daarvoor hun eigen latrines die afgezonderd waren van andere soldaten. Privacy was er amper, de wc's zijn niet meer dan een houten bak met een rond deksel. Schotten houden het ergste zicht van je buurman weg, maar als je aan de dunne was, bleef dat niet lang geheim. Gids Hans van Archeo-Altena houdt stil bij een vitrine die een hele muur beslaat. Op de glazen planken zien we opgravingen uit de regio. Veel vuurstenen zijn er te zien, maar ook speelgoed van kinderen en crematieresten. De scherven en aardewerken potten zijn ook van de partij.
Na de toer door het fort is het buitenterrein aan de beurt. Op de aarden wal naast het fort is een remise gebouwd, voor de deur staat een groot kanon. Dit geschutskanon dateert uit 1894 en is dus al ruim honderd jaar oud. Net als ik denk dat we alles gezien hebben, lopen we met de groep richting de struikgrens. Een verborgen trap naar beneden brengt ons naar de rand van het water. Met een heus trekpontje gaat de ploeg in kleine plukjes naar de overkant. Een beetje wiebelig stap ik 'aan boord'. Het is zaak om de mensen goed te verdelen over het vlot, anders kom je niet vooruit. Met twee man aan de touwen trek je jezelf naar de overkant.
Gelach klinkt op als we allemaal droog de overkant halen. Hier vind je het educatiepark van Fort Giessen. Mijn gids gaat uitgebreid in op wat er te zien is. Er is een groepsschuilplaats nagebouwd en op een heuvel is een luisterput ingegraven. Een soldaat hield de wacht of hij vijandelijke vliegtuigen aan hoorde komen. Was dat het geval, dan gaf hij een sein en dook zelf in de krappe put om te schuilen. Je moest geen claustrofobie hebben als soldaat!
Lopend door het groene gras krijgen we ook veel uitleg wat hier te vinden is. Er wordt een blaadje van een klein, onbeduidend plantje geplukt en doorgegeven. Hondsdraf, ze bloeit met piepkleine blauwe bloemetjes. De plant heeft een geneeskrachtige werking en is nuttig bij klachten aan de luchtwegen. Gids Jaap van Altenatuur heeft een schat aan informatie achter de hand. Bij een bloeiende plant wordt aandachtig gekeken welke vlinders er actief zijn. De atalanta wordt gespot en er dwarrelen wat koolwitjes rond. Een paar mensen uit de groep plukken een handje van de eerste, paarse bramen. Heerlijk!
Ook voor kinderen zijn er leuke dingen te beleven. Zo zijn er dagen waarop ze met vuurstenen een koeienhuid kunnen schrapen, net zoals het er vroeger aan toe ging. Bij een wilgentenen hut leer je hoe je een vuurtje maakt door met vuurstenen vonken te slaan. En misschien nog wel het leukste, met heuse detectoren op zoek gaan naar oude munten!
Wil je een bezoek brengen aan Fort Giessen? Kijk dan hieronder wanneer de open dagen zijn. Uiteraard kun je ook op afspraak met een groep een rondleiding boeken. Buiten de openingstijden is het educatiepark te bereiken via het wandelpad rondom het fort.
- Open dagen Fort Giessen
- Kabouterroute Almbos. In het Almbos tegenover Fort Giessen is recent een kabouterroute uitgezet. Een leuk uitje om te combineren met kinderen.
- Fietsroute Smakelijke streek. Combineer een uitje naar het fort met deze fietsroute. Een route van 32 kilometer dwars door de polders en over de dijken, die je langs lokale landgoedwinkels en stalletjes voert.
- Wandelroute rondje Giessen. Of wandel een rondje door Giessen. Een route van 6,5 km die je langs de Wilhelminasluis, over de dijk en langs het Almbos laat gaan.
Tekst en foto's: www.priscavisser.nl. Hier vind je alle blogs van Prisca.