Bourgondisch genieten in Altena

Er staat een onstuimige wind deze ochtend als ik aankom in Altena, af en toe brengt hij een bui met zich mee. Dit gebied was vroeger onderdeel van het Hertogdom Brabant waar aan het hof het bourgondische leven is ontstaan. Het hofleven draaide om luxe en overdaad maar heeft het bourgondische genieten zich aangepast aan het verstrijken van de tijd? Ik ga op pad om te ontdekken of het nog terug te vinden is in het dagelijkse leven op Altena.

Hoog boven de woningen van Wijk en Aalburg steken de wieken van korenmolen de Twee Gebroeders uit, ze draaien enthousiast hun rondjes. Binnen ruikt het er heerlijk naar verse koffie, molenaar Sven verwacht mij al. Met een mok in de hand begint Sven te vertellen. De molen heeft een rijke geschiedenis en die is niet louter positief. In de Tweede Wereldoorlog liep de molen behoorlijke schietschade op. Na meerdere grondige restauraties is de molen sinds 2016 weer functioneel.

Sven gaat mij voor de smalle, houten trappen op naar boven en geeft onderweg uitleg over het proces. Niets gaat verloren blijkt op de graanzolder, na het zeven van het meel blijven er zemelen over die weer apart verkocht worden. Sven laat op de galerij zien hoe snel hij de wieken af kan remmen. Het uitzicht hier buiten is werkelijk prachtig. De Afgedamde Maas maakt een draai en de zon glinstert op het water. Een zeilschip glijdt rustig tussen de dampende oevers door.

Hoger en hoger klimmen we de molen in, tot we in de kap staan. De wind trekt aan, de as en raderen kraken dat het een lust is. Het roept een oergevoel op om met gebruik van een natuurkracht voedsel te produceren. De korenmolen maalt uitsluitend biologisch meel en heeft daar ook een certificaat voor gekregen. Alle lijntjes worden zo kort mogelijk gehouden. Zo is er een boer in de omgeving die bio tarwe verbouwt en neemt bakkerij Hardeman het biologische meel af voor zijn broden.

Het goudkleurige en bruisende bier is nog altijd een geliefde drank. Bier brouwen deed Hans Anton al als hobby. Toen de gelegenheid zich voordeed, besloot hij om samen met zijn broer een bierbrouwerij te starten. Het plan was om dat in een loods te doen, maar die bleek al snel te weinig ruimte te bieden. Een oude en vervallen boerderij kwam op hun pad. Een flinke verbouwing later en Magistraat is een feit.

Het is nog rustig als ik het terrein van de brouwerij in Almkerk binnenloop. Een flinke hoosbui heeft het terras schoongespoeld. Er stijgt een rookpluim uit een aangrenzend schuurtje, wat een knusse plek zo tussen het groen. Hans Anton neemt mij mee naar de etage boven het eetgedeelte. Vanaf hier heb je prachtig overzicht over de brouwerij. Ik krijg uitleg over het proces van het brouwen. Wat eerst een losse verzameling van vaten en buizen leek, blijkt een doordacht systeem te zijn. Het allerleukste is bij Magistraat dat je echt in de brouwerij aan tafel kunt met een biertje en een heerlijke maaltijd. Een aantal tafels zijn door Hans Anton zelf vervaardigd uit een grote notenboom die in de buurt stond.

Mijn lunch bestaat uit een knapperig broodje met huis gerookte zalm. Blijkt dat dat gezellige rookpluimpje naast het terras een smoker is. Mijn fruitbiertje past er perfect bij. Genieten met een hoofdletter!

Als iemand zalmvisserij noemt, denk ik meteen aan Woudrichem. Niet zo gek, want voorheen barstte de rivier van de zalm. Het wapen van 'Woerkum' heeft niet voor niets twee zalmen. De vissen werden gevangen en op de zalmschouwen naar de haven gesleept. Nadat de rivier vervuilde en de visstand achteruit ging, werd er ook minder gevist. De haven slipte dicht en verwerd tot een zandstrand.

Om de rivier meer ruimte te geven bij hoog water, werd eind jaren '90 de historische haven weer uitgegraven en in ere hersteld. Er zijn aanlegsteigers voor passanten, maar ook een restaurant en werfterrein. Drijvend op het water vind je de werfschuur D'n Hûig. Veel minder bekend dan het Visserijmuseum, maar ook deze schuur is te bezoeken.

Er overvalt mij direct een huiselijk gevoel als ik binnenstap. De houten werkplaats is ingericht met grote werkbanken en midden in de ruimte liggen twee masten op schragen. Het is duidelijk dat deze werkplaats naast museum ook functioneel is. De muren zijn bedekt met allerhande werktuigen en gereedschap. Winkelhaken hangen netjes gesorteerd onder een lange plank die bijna doorbuigt onder het gewicht van een reeks oude scheepslampen. In een hoek is een stenen smidse ingericht. Langs het plafond zie ik de blaasbalg die gebruikt wordt om het vuur op hitte te krijgen, het aambeeld staat er naast. "Jazeker", zegt Arjan (bestuurslid Historische Haven) op mijn vraag of deze gebruikt worden. Wie het nodig heeft voor onderhoud van een schip kan er bij ons gebruik van maken.

Arjan gaat een deur door die ik nog niet gezien had. Erachter blijkt een keuken te zitten die helemaal op maat gemaakt is naar voorbeelden van vroeger. Zachtgroene kastdeurtjes, tegeltjes met Oud-Hollands motief en een houtkachel om de boel warm te houden in de winter. Na samen aan tafel gekletst te hebben vraagt hij of ik het een goed idee vind om een rondje te varen. Voor een boottocht ben ik altijd te porren. Gelukkig is het precies droog geworden buiten.

We stappen zijn platbodem schuit op en varen rustig de historische haven door langs de authentieke zalmschouwen die zo kenmerkend zijn voor deze regio. Vroeger werd er mee gevist, nu zijn er nog liefhebbers die er eentje bezitten. Zachtjes dobberen ze aan de steiger als we voorbij varen, de huik hoog opgetrokken om een deel van de schuit droog te houden bij regen.

Het waait nog steeds stevig en de boot duikt de golven van de Boven-Merwede op. Een platbodem schuit is zo stabiel dat ze zelfs zeewaardig is. Zorgen maak ik mij niet met een ervaren schipper als Arjan aan de helmstok. Het opspattende water stuift om ons heen, de zon droogt het weer op. Veel te snel naar mijn zin, is het tijd om terug te keren.

Voordat we de haven indraaien, leggen we aan bij de steiger voor de Rijkswal van Woudrichem. De vissers groeten ons en laten een paar kleine vissen zien die ze gevangen hebben. Zelf gaan we een visje eten bij de viskar van Wiljo Struik. Na jaren op het water gezeten te hebben als visser, heeft hij nu een goedlopende vishandel. Op de vraag wat er lokaal veel gegeten wordt, krijg ik het antwoord dat dat toch wel de gebakken poon is. Wiljo maakt er eentje voor ons klaar, knapperig van buiten en boterzacht van binnen.

Gezellig is het er ook, iedereen kent elkaar. Een voorbij komend binnenvaartschip is onderwerp van het gesprek. "In bezit geweest van familie, zegt een oudere dame die staat te wachten op haar beurt. Oh ja, daar ben ik vaak op mee geweest. Schitterend. Nu is het verkocht en heeft het een andere naam en eigenaar. Zo gaat dat op het water."